Việt Nam hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 14 vào Anh với thị phần 0,6%. Việc xây dựng thương hiệu là giải pháp lâu dài để gạo Việt Nam duy trì thị phần ở đây.
Với cộng đồng hơn 5,5 triệu người gốc Á, nhu cầu tiêu dùng gạo tại thị trường Anh rất lớn trong khi quốc gia này hoàn toàn không trồng lúa, toàn bộ nhu cầu tiêu dùng đều phải nhập khẩu. Đại diện Tập đoàn EUTEK Group – doanh nghiệp phân phối độc quyền gạo ST25 Ông Cua tại Anh cho biết, gạo hạt dài Việt Nam có cơ hội lớn tại thị trường Anh trong bối cảnh lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ tạo thiếu hụt nguồn cung và đẩy giá gạo tăng. Đồng thời nhận định Anh là thị trường tiềm năng lớn cho gạo Việt Nam, một trong những mặt hàng được miễn thuế theo Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Vương quốc Anh (UKVFTA).
Theo Thương vụ Việt Nam tại Anh, năm 2021, Anh nhập gần 652.000 tấn gạo, trị giá gần 575 triệu USD. Năm 2022, nhập khẩu gạo tăng 4,1% lên hơn 678.000 tấn, trong khi giá trị nhập khẩu tăng 7% lên hơn 603 triệu USD. Trong đó, Anh đã nhập khẩu 3.399 tấn gạo từ Việt Nam, tăng 24,5% so năm 2021. Giá trị xuất khẩu đạt hơn 3,7 triệu USD, tăng 34% so năm 2021. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 14 vào Anh với thị phần 0,6%.
Trong số các nước Đông Nam Á xuất khẩu gạo nhiều sang Anh năm 2022, Việt Nam có đơn giá bình quân cao nhất (1.093 USD/tấn), trong khi đơn giá bình quân gạo Thái Lan, Campuchia và Myanmar lần lượt là 916, 915 và 435 USD/tấn. Gạo Việt Nam ở Anh chủ yếu được bán cho cộng đồng người Việt Nam và một phần cộng đồng người Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Philippines với giá bán lẻ ở các siêu thị với mức giá từ 2-2,5£/kg (58.000-72.000 VNĐ/kg).
Các thương hiệu gạo Việt Nam phổ biến tại thị trường Anh: Golden Lotus Premium Jasmine Rice – Gạo tám thơm (Longdan supermarket), Longdan Premium Rice (Longdan supermarket), Longdan Jasmine Broken Rice-gạo tấm, Buffalo Saigon Fragrant Rice (Longdan supermarket), Buffalo Brand Northern Vietnam Glutinous Rice-gạo nếp (Tradewind), ST25 Super Fragrant Rice (gạo Ông Cua) (OFD supermarket).
Ông Nguyễn Cảnh Cường – Tham tán Công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh đánh giá, nguồn cung gạo từ Ấn Độ đột ngột giảm tạo lợi thế cho các nhà xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam. Thời điểm hiện tại là cơ hội tốt để gạo Việt Nam gia tăng thị phần tại Anh, đặc biệt với lợi thế cạnh tranh về thuế theo Hiệp định UKVFTA.
Mặc dù thị trường Anh không có khái niệm nhất quán về gạo ngon, song tại quốc gia này có một số tiêu chuẩn chung cho gạo ngon như: Hạt gạo có chiều dài từ 7mm trở lên; hạt gạo khi nấu thành cơm phải dẻo, mềm, không dính và thơm. Ngoài ra, gạo phải sạch và không có tồn dư hóa chất hay chất bảo quản.
Theo đó, nếu tích cực tiếp thị một cách chuyên nghiệp, bao gồm việc quảng bá trên các phương tiện truyền thông sở tại bằng tiếng Anh, các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam chắc chắn sẽ tăng thị phần tại Anh, trong đó có phân khúc thị trường là các nhà hàng phục vụ khách du lịch châu Á, vốn chiếm một lượng không nhỏ trong tổng số hàng chục triệu khách du lịch đến Anh mỗi năm.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kim ngạch xuất khẩu gạo trong 9 tháng năm 2023 đạt 3,66 tỷ USD, tăng 40,4% so với cùng kỳ năm 2022. Con số này đã vượt giá trị xuất khẩu gạo cao nhất đã từng đạt được năm 2011 (3,65 tỷ USD).
Để gạo Việt Nam tăng sự hiện diện tại thị trường Anh, Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh kiến nghị Bộ Công Thương khuyến khích những doanh nghiệp xuất khẩu gạo ký kết các hợp đồng cung ứng dài hạn trên cơ sở cân đối giữa an ninh lương thực trong nước với nhu cầu xuất khẩu; Ngân hàng Nhà nước xem xét tăng tín dụng cho doanh nghiệp thu mua lúa gạo phục vụ xuất khẩu.
Cùng với đó, kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ nông dân mở rộng diện tích trồng lúa áp dụng GlobalGAP để sản xuất gạo thơm chất lượng cao. Song song với đó, chính quyền các địa phương có diện tích đất trồng lúa lớn nên triển khai những Chương trình hỗ trợ nông dân về giống lúa, vật tư nông nghiệp an toàn, xay xát và bảo quản lúa gạo đáp ứng chất lượng và thị hiếu tiêu dùng của thị trường.
Vì vậy, việc xây dựng thương hiệu là giải pháp lâu dài để gạo Việt Nam duy trì thị phần tại Anh một khi chất lượng gạo Việt Nam đã chinh phục được người tiêu dùng. Thêm vào đó, nếu tích cực tiếp thị một cách chuyên nghiệp, bao gồm việc quảng bá trên các phương tiện truyền thông sở tại bằng tiếng Anh, các nhà xuất khẩu gạo Việt Nam chắc chắn sẽ tăng thị phần tại Anh, trong đó có phân khúc thị trường là các nhà hàng phục vụ khách du lịch châu Á, vốn chiếm một lượng không nhỏ trong tổng số hàng chục triệu khách du lịch đến Anh mỗi năm.
Trước đó, Bộ Công Thương ban hành Chỉ thị số 07/CT-BCT về tăng cường công tác thông tin thị trường, xúc tiến thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu gạo và bình ổn thị trường trong giai đoạn hiện nay. Bộ Công Thương đã chỉ đạo Sở Công thương các tỉnh, thành phố phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn rà soát tình hình sản xuất thóc, gạo tại địa phương. Xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, trục lợi bất chính, đẩy giá thóc gạo lên cao bất hợp lý. Đồng thời, yêu cầu các doanh nghiệp có phương án về nguồn hàng thóc, gạo để bảo đảm cung ứng cho thị trường từ nay đến cuối năm.
